بسم الله الرحمن الرحیم

(2) جلوگیرى از امر بمعروف ونهى از منکر :

جلوگیری از امر بمعروف ونهی از منکر در ظاهر  در زمان خلافت عثمان بوده است ،اما برای اهل بصیرت  این معنا روشن وبدیهی است که در واقع ،بعد از رحلت رسول الله (صلی الله علیه وآله ) از این دوفریضه جلو گیری شد ،لکن منکر را توجیه می کردند وآن را معروف نشان می دادند و معروف را منکر توجیه می کردند به عناوین مختلف ؛اما در زمان خلافت عثمان ، حتی منکراتی را که به هیج وجه قابل توجیه نبود مرتکب می شدند وکسی هم جرأت مخالفت نداشت ، مانند حیف ومیل نسبت به بیت المال  وزر اندوزی از بیت المال  برای عده ای از نزدیکان و...

لذا از این باب گفته می شود که جلوی این دوفریضه در زمان خلافت عثمان گرفته شد.     

 اگر اجازه مى‏ دادند مانند ابوذرها ؛ امر بمعروف ونهی از منکر کنند واصحاب را از بیان احادیث نبوی منع نمی کردند هیچ وقت زمامداران جرأت نمى ‏کردند این گونه بیت المال را، بین خودشان تقسیم کنند واین گونه احکام الهى رانادیده بگیرند وحدود الهى را تعطیل کنند.

                     بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه موجب این همه ظلم وجنایت وحیف ومیل‏ وزر اندوزى از بیت المال مسلمین شد،عبارتند از :

     (1)عمل نکردن به دستورووصایاى حضرت ختمى مرسل  صلى‏الله ‏علیه‏ و‏آله بوده است یعنى غصب کردن خلافتى که حّق مولا امیرالمؤمنین على  علیه‏ السلام بود واجازه ندادند تا قرآن ناطق ،زمام امور را به دست بگیرد ،کسى که از هر جهت اولى بود بر ولایت وامامت بر اّمت اسلام، کسى که پیامبر اکرم  (صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) درباره اش چنین فرمود:

« انا مدینة العلم وعلى بابها » = «من شهر علمم و"على" درِآن شهر است» ویا فرمود:
«من کنت مولاه فهذا على مولاه»  =« هرکه را من مولاى اویم این "على" مولاى اوست» ونیز درجاى دیگر فرمود:

« انا وعلى ابوا هذه الاّمة» = «من وعلى دو پدر این امت هستیم »وهمچنین امیر المومنین علی (علیه السلام )کسى است که فرمود:«  سلونى قبل عن تفقدونى» = «از من سؤال کنید قبل از آنى که من از میان شما بروم» واین کلامى است که جز او کسى نگفته است.

      اگرمى گذاشتند اوبه قدرت برسد وزمام امور را به دست بگیرد، نه تنها جامعه به فساد کشیده نمى ‏شد ونه تنها اختلافى بین اّمت بوجود نمى‏ آمد، بلکه دین مبین اسلام، درسراسر عالم گسترش پیدا مى‏ کرد وعدالت جهان شمول مى ‏گردید، اّما افسوس وهزاران افسوس که باغصب حق وخانه نشین کردن صاحب حق وبه شهادت رساندن حامى حق، ظلمى رانه تنها برجهان اسلام ،بلکه بر عالم بشرّیت روا داشتند وبشرّیت را از بسیارى از کمالات وفضائل انسانى محروم کردند ودریک کلمه :«کردند آنچه را که نباید بکنند».

«على لعنه‏ اللّه على القوم الّظالمین وسیعلم الّذین ظلموا ایّ منقلب ینقلبون» .(سوره شعراءآیه 227)

                        بسم الله الرحمن الرحیم

حال درمسائل دیگر واز زوایاى دیگر اگر رفتاروعملکردشان  مورد بررسى قرار گیرد معلوم خواهد شد که در کنار این همه زر اندوزى چقدرظلم ها وجنایت ها وحق کشی ها وبى عدالتی ها و... صورت گرفته که متأّسفانه در تاریخ از ذکر آنها خود دارى شده است واین یک امر بدیهى است؛ چون موّرخین درطول تاریخ اکثراً یا جیره خواران ومزدوران حکام بوده‏ اند ویا ترس از ثبت حقایق ووقایع داشته‏ اند ویا اگر هم بعضى ازموّرخین وقایع تاریخى را نوشته‏ اند به دست همان حّکّام وبه دستور آنها از بین برده ‏اند، آن گونه که درتاریخ آمده است که کتاب هاى زیادى را یا حّکام جور سوزانده ویا به طریقى دیگر از بین برده‏ اند، در هر صورت این هم یک ظلمى است که ازجانب حّکام ویا مورخین به تاریخ شده است وبشر از این طریق خسارت جبران ناپذیرى را متحّمل شده است.

     اّما عّمال وحّکّامى که ازطرف او برمردم والى وحاکم بودند، به کثرت فسق وفجور بقدرى معروف بودند، که دیگرنتوانستند سرپوشى روى آن نهاده وآن را کتمان کنند ،روى این جهت گوشه ‏اى ازجنایات آنها درتاریخ آمده است که به یک مورد از آن اشاره مى ‏شود .

     "ولیدبن عقبه‏ بن ابى معیط "برادر مادرى اوبوده واز طرف او والى کوفه بوده است، "ولید" به کثرت فسق وفجور معروف بوده وچون در کوفه، فسق وفجور وشرب خمر کردن "ولید" بر مردم علانیه وظاهر شد بحدی که با حالت مستى به نماز صبح به مسجد آمد وچهار رکعت فریضه صبح را بجا آوردوگفت: اگر خواهید زیادتر کنم وبقولى در نماز سجده طو لانى بجاى آورد ودر آن حال گفت: "اشرب واسقنى " وامثال این حرکات از او در میان مردم شایع شد، مردم کوفه به مدینه رفتند وشهادت به شرب خمر وفسق او دادند، عثمان اورا طلبید و"حدّ" براو نَزَد و"سعیدبن العاص" را به جاى او روانه کرد،
چون "سعید" وارد کوفه شد بالاى منبر نرفت، تا آنکه امر کرد منبر را شستشو کردند وگفت "ولید"رِجس نجس بوده، خواستم منبر را تطهیر کنم .واز "سعید"نیز در ایّام امارت او در کوفه منکراتى ظاهرشد تاآنکه "مالک اشتر نخعى" بجهت عزل او به مدینه رفت وداستان او طویل است بالاخره"سعید"از امارت کوفه معزول شد و"ابو موسى اشعرى" والى کوفه شد .[1]

                  بسم الله الرحمن الرحیم

دراثرجلوگیرى از امربمعروف ونهى از منکر،جامعه بگونه ‏اى به فساد کشیده مى‏ شود که مرحوم علامه امینى درالغدیر،به گوشه ‏اى ازآن اشاره مى‏ کند،به ثروت هاى بعضى از دست اندر کاران وصاحبان قدرت، اشاره مى‏ کند که به چند نمونه آن اشاره مى ‏شود، ولازم به ذکر است که تمام منابع وماخد ازکتب اهل سّنت ذکرشده است .

     جمع بخشش هاى عثمان را به یک عدّه معدودى به "چهار میلیون وسیصدوده هزار"دینارطلاو"یکصدوبیست وشش میلیون وهفتصدوهفتادهزار"درهم نقره، رسانیده است، که ازجمله به "عبدالرحمن بن عوف " (که درآن شوراى شش نفره خلافت را به عثمان داد)"دو میلیون پانصدوشصت هزار"دینارطلا داده وبه خاندان "حکم بن العاص " (عموى عثمان) "دو میلیون بیست هزار"درهم، وبه "طلحه" "سى ودو میلیون ودویست هزار" درهم وبه "زبیر""پنجاهُ نه میلیون وهشتصد هزار"درهم، داده است، وعثمان وقتى که کشته شد" سیصدوپنجاه هزار " دینار و"سى میلیون وپانصدهزار" درهم موجودى داشت و گردن بند،زنش معادل "ثلث مالّیات آفریقا"قیمت داشت .[1]

    ونیز ثقة المحدثین مرحوم حاج شیخ عباس قمى  (قدس‏ سره) مى ‏نویسد:

    « آن روزى که عثمان از دنیا رفت،نزد خازن او از مالش صدوپنجاه هزاردیناروهزار هزار درهم بوده
است وقیمت ضیاع او که دروادى القرى وحُنین بوده، صد هزاردینار بشمار رفته واسب بسیار وشتربی شمار از او باقى بماند ودرایام او جمله از صحابه ، به سبب عطایاى او مال دار شدند مانند: "زبیربن
العوام "که خانه‏ هاى قیمتى بنا کرد وبعد از وفاتش پنج هزار دینار وهزار اسب وهزار بنده وهزار کنیزواشیاء دیگر از او به جاى بود.ومانند :"طلحه" که دولتش به مر تبه‏ اى رسید که غّلۀ عراقش، هر روزى هزار دینار مى‏ شده وبعضى بیشتر گفته‏ اند. ودیگر "عبدالّرحمن بن عوف "که صد اسب وهزار شتر وده
هزار گوسفند داشت وبعد از فوتش ربع ثمن مالش (یک چهارم از یک هشتم) هشتاد وچهار هزار بوده وهکذا "سعدبن ابى وقاص" و"زیدبن ثابت" وغیر ایشان وهم عثمان به اقارب وخویشان خود از "بنى امیه" مال بسیار پخش کرد».

 "واقدى" روایت کرده: که "ابو موسى اشعرى" مال عظیمى از بصره بسوى "عثمان" فرستاد، عثمان تمام آن مال را،میان اهل واولاد خود بکاسه قسمت کرد که "زیاد" از نگریستن او بگریست وهم نقل شده:که سیصد دیناربه "حکم ‏بن‏ ا بى‏ العاص" وصدهزار درهم به "سعیدبن العاص" بخشیدکه مردم اورا ملا مت وطعن کردند واشتران صدقه را به "حارث بن الحکم"بخشید وحکایات عطایاى او به "مروان بن الحکم" ودامادهاى خود وغیرایشان معروفست .

     واز صاحب استیعاب نقل شده که بعد از کشتن عثمان سه زن بقولى چهار زن ازاوبماند واز ثمن(یک هشتم) تَرَکه عثمان هر یک را" هشتاد وسه هزار دینار" ارث رسید. [2]

                     بسم الله الرحمن الرحیم

جرا ابوذر تبعید می شود ؟    

تنها جرم این صحابى رسول اللّه«صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله» ،

بیان امر بمعروف ونهى از منکر بوده است .

     بتحقیق مى ‏توان گفت :یگانه علت این که عثمان ابوذر را تبعید کرد، حق گویى وصراحت بیان او بوده است .

     یک روز که ابوذر مریض بود،به عصا تکیه کرده به نزد عثمان آمد، دید صد هزار درهم جلوى عثمان وجمعیتى هم اطرافش نشسته ، انتظار دارند این مال را میانشان قسمت کند .

     ابوذر: این چه مالى است ازکجااست و مصرفش چیست ؟

     عثمان: این صد هزاردرهم است از محلى آورده ‏اند، منتظرم همین مقدارهم بر آن افزوده شود تا بعدچه تصمیم بگیرم .

     ابوذر:صد هزار درهم بیشتر است یا چهار دینار؟

     عثمان: البته صد هزار درهم .

     ابوذر: یاددارى شبى با تو خدمت پیامبر«صلى ‏الله‏ علیه و‏آله» شرفیاب شدیم، حضرت بحّدى محزون و غمناک بود که جواب سلام درستى بما نداد، روز بعد خدمتش رسیدیم اورا خوشحال وخندان یافتیم ،گفتیم پدر ومادرمان بقر بانت، دیشب ، شما راچنان محزون دیدیم وامروز چنین خندان ؟فرمود:«آرى، دیشب چهار دینارازبیت المال مسلمین پیش من بود که تقسیم نکرده بودم

مى‏ ترسیدم اجَلم فرا رسدواین مال نزد من تلف شود، اما امروز به مصرف رسیده خوشوقتم» .

     عثمان رو بطرف کعب الاحبارنموده وگفت :کسی که زکات مالش را داده باشد بعد از آن چیزى بر او واجب است ؟کعب گفت: نه ؛ اگراز یک خشت طلا ویک خشت نقره (خانه بسازد)براوچیزى نیست .

     ابوذرعصارا بلند کرد وبر سر "کعب "بکوبید وگفت :«اى پسر یهودى تراچه رسد تا در احکام مسلمین نظر دهى، گفتار خدا مقدم بر گفته تو است، خدا فرموده :«والذین یکنزون الّذهب والفّضه ولا ینفقونهافى سبیل اللّه فبشّرهم بعذاب الیم »:«به آنانکه طلا ونقره را ذخیره مى‏کنند ودر راه خدا انفاق وبخشش نمى‏کنند بعذاب وشکنجه سختى مژ ده دهید» .

     عثمان :«ابوذر؛پیر وخرف شده‏ اى! عقلت را از دست داده‏ اى، اگر بخاطر مصاحبت پیغمبر ( صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله) نبود ترا

مى ‏کشتم» .

     ابوذر:« دوستم ،پیامبر خدا( صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏آله) به من خبر داده که نمى‏ توانید مرابفریبید ونه مرا بکشید! اماعقلم آن قدر باقى است تا خبرى را که از پیامبر الهى حفظ داشته باشم ».

     عثمان: از پیامبر چه شنیدى ؟

     ابوذر:«از پیامبر شنیدم فرمود:« هرگاه خاندان ابى العاص به سى نفر برسند، مال خدارا مفت خود دانند وقرآن راوسیله مکر وفریب وبندگان رابردگان خود پندارند».

     عثمان :«اى‏ گروه یاران محمد!  هیچ یک از شما این خبر را از پیامبر شنیده است» ؟همه گفتند: نه .

  عثمان :«على رابخوانید».على ( علیه‏ السلام) آمد.عثمان گفت:« یاابالحسن! ببین این مرد کّذاب چه مى ‏گوید »:

     على ( علیه‏ السلام)فرمود:«این چنین مگو؛ زیراازپیامبر( صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله) شنیدم که فرمود :«آسمان سایه نیفکند وزمین حمل نکرد مردى را که از ابوذر راستگوتر باشد».همه گفتند:« ابوذر راستگو است واین مطلب رادرباره ‏وى ازپیامبرشنیده‏ ایم».[1]

                        بسم الله الرحمن الرحیم   

                     بسم الله الرحمن الرحیم

بقدرى  مسئله"امامت "وجانشینى پیامبر ؛ با اهمیت است که وقتى پیامبر گرامى اسلام ( صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله) مأموربراى انتخاب جانشین ؛ ازجانب پروردگارمى شود؛این آیه نازل مى‏شود:

« یا ایّهاالرّسول بلّغ ماانزل الیک من ربّک وان لم تفعل فما بلّغت رسالته» =[1]

    اى پیامبر!آنچه از طرف پروردگارت برتونازل شده است،(به مردم) برسان  واگر این کار رانکنى، رسالت اوراانجام نداده‏ اى.. ولذابعد ازنزول این آیه شریفه، درسرزمین غدیرخم،" درحّجه‏ الوداع "وقتى که ازسفرحج برمى گشتند، پیامبر اکرم ( صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله) دستوردادند تامردم توقف کنند آنهایى که عقب بودند رسیدند وآنهایى که جلورفته بودند برگشتند وخطبه مفصّلى راایرادفرمودندکه به" خطبه غدیریه "مشهورشد وبعدازآن دست مولا امیرالمؤمنین على ( علیه السلام)رابلند نمودند وفرمودند:

     « من کنت مولاه فهذاعلى مولاه»  =«هرکه را من مولاى اوهستم، على مولاى اوست »،بعدازآنى که پیامبر ( صلى ‏الله‏ علیه ‏و‏آله) امیرالمومنین على( علیه ‏السلام) راجانشین خودنمودند این آیه نازل شد :

«الیوم‏ یئس الذین کفروامن دینکم فلاتخشوهم واخشون الیوم اکملت لکم دینکم واتممت علیکم نعمتى ورضیت لکم الاسلام دینا» [2]

    امروزکفاراز(زوال) آیین شما مأیوس شدند، بنا بر این، ازآنها نترسید؛ واز(مخالفت) من بترسید!امروز، دین شما را کامل کردم  ونعمت خود را برشما تمام نمودم  واسلام رابه عنوان آیین (جاویدان) شما پذیرفتم...[3]

    اهمیّت  امر امامت ازاین دوآیه به خوبى فهمیده مى‏ شود ، قبل ازواقعه "غدیرخم "لحن آیه ، نشانگر اهمیت مسئله امامت مى ‏باشد به این معنا که اگر این امر جانشینى صورت نگیرد درواقع زحمات دوران رسالت ،ازبین مى‏رود.

بسم الله الرحمن الرحیم

    راه نجات

     بعدازذکر این مقدمات : یعنى بادرنظر گرفتن دشمنان درونى وبرونى ، مانند:نفس اّماره وغفلت وشیطان و... باید  دید که چه قدرتى مى ‏تواند انسان راازمهلکه نجات دهد ؟

     دین ومذهب

     تنها قدرتى که مى ‏تواند انسان رادرمقابل‏ هواى نفس وشیطان و...حفظ کند وازمهلکه نجات دهد؛دین ومذهب‏ است ، ایمان به خداوند متعال وقیامت است که می تواند بشر راازصفات رذیله دور نگه دارد وانسان را برشیطان وهواى نفس غالب کند ولذا خداوند متعال براى هدایت وارشاد مردم، انبیاءعظام رافرستاد تامردم را با این واقعیت آشنا کنند وآنها رابه راه راست هدایت نمایند وهمراه آنان کتاب آسمانى فرستاد تاآن راوسیله هدایت قراردهند،همان طورى که خداوند تبارک وتعالى درقرآن مى ‏فرماید:

«انّا ارسلنا رسلنا بالبیّنات وانزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم النّاس بالقسط ...»[1]= «همانا ما پیامبران خود را با ادله ومعجزات فرستادیم وبرایشان کتاب ومیزان نازل کردیم  تا مردم به راستی وعدالت گرایند ...»
وائمۀ هدى( صلوات اللّه علیهم) رافرستاد تامفسّر ومبّین دین باشند ولذا پیامبر گرامى اسلام ( صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله) فرمودند:

 «انّى تارک فیکم الثقلین  کتاب اللّه وعترتى  اهل بیتى لن یفترقا حتّى یردا علىّ الحوض ماان تمّسکتم بهما لن تضلّوا ابدا»=«من ازمیان شما مى ‏روم ودوگوهر گرانبها رادرمیان شما مى ‏گذارم ؛کتاب خداوعترت که همان اهل بیت من هستند وهرگزاین دو ازهم جدانمى شوندتادرحوض (کوثر)برمن واردشوند وکسى که تمّسک به این دو بجوید، هیچ گاه گمراه نمى‏شود...»[2]

     وامّاعوامل دیگرى که موجب انحراف وانحطاط جامعه مى‏شود ، وجود خودکامانى است که براى رسید ن به جاه ومقام ،ازهیچ خیانت وجنایت وظلمى دریغ ندارند وچون دین ، مانع براى رسیدن به اغراض نفسانى آنها مى ‏باشد وبا حاکمیت دین نمى‏ توانند به قدرت برسند، براى رسیدن به قدرت از هیچ کارى اِبا  ندارند ولذا درطول تاریخ این گونه افراد،براى رسیدن به قدرت ازهیچ  جنایتى چشم پوشى نکرده اند وآن جائى که دین ،مانع براى رسیدن به اهداف شوم آنها بوده است، باآن مقابله کرده وآن را تحریف

کرده‏ اند وایده ومرامشان این است که «هدف وسیله را توجیه

می کند»  ودراین راستاست که درصدراسلام تاآن جائى که درتوان داشتند درمقابل اسلام ایستادگى کردند وبعدازآنى که دیگر قدرت مقابله درمقابل اسلام رانداشتند، مجبوربه قبول اسلام شدند آن هم به این قصد که بتوانند ازطریق پذیرش اسلام به اهداف خودشان دست پیداکنند ولذا تاریخ گواه بر این مّدعا مى ‏باشد که چگونه براى رسیدن به اهداف خود،مسّلمات و مقّد سات دین رانادیده گرفتند وشخصیّتى مانند امیرالمؤمنین على ( علیه ‏السلام) راکه جانشین پیامبر گرامى اسلام بود وازهرجهت قابلیت  براین مقام را داشت، با حِیَل مختلف، کنار گذاشتند وازبه شهادت رساندن دختر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله ) دریغ نکردند، دخترى که تنها یادگار رسول اللّه( صلى ‏الله ‏علیه ‏و‏آله) بود، وحضرت بارها سفارش اوراکرده بود به این بیان که :«فاطمه ‏بضعة مّنى وثمرة فؤادى وقرة عینى وهى روحى الّتى  بین جنبّى،... من آذاها فقدآذانى ومن آذانى فقد آذااللّه »=

    « فاطمه پاره تن من ومیوه دل من ونورچشم من وجان من است... هرکس اورااذیّت کند مرااذیّت کرده وهرکس مرااذّیت کند خدا رااذیّت کرده است» .باعلم به این مقام ومنزلت، آمدند، درخانه اوراآتش زدند وپهلوى اورا شکستند ومحسن اوراسقط کردند واورابه شهادت رساندند وجنایات دیگرى که...مثنوى هفتادمن کاغذ شود.

                  بسم الله الرحمن الرحیم

چطوردربعضى ازآیات ، شیطان به عنوان وسوسه گر معرفى شده است:«الذی یوسوس فی صدور الناس » ودرآیاتى دیگر بعنوان آمر به فحشاء؟:«الشیطان یعدکم الفقر ویأمرکم بالفحشاء»؟

  خداوند تبارک وتعالی در قرآن می فرماید:« انه لیس له سلطان علی الذین آمنوا وعلی ربهم یتوکلون . انما سلطانه علی الذین یتولونه والذین هم به مشرکون » (3)

=«قطعاً او ، بر کسانی که ایمان دارند وبه پروردگارشان توکل می کنند تسلّطی ندارد .تسلط او تنها بر کسانی است که او را سر پرست خود بر گزیده اند وآن ها که نسبت به او (خدا)شرک می ورزند »(وبه فرمان شیطان گردن می نهند ).

حضرت استاد، آیة اللّه جوادى آملى (حفظه الله) دردرس تفسیرشان بطورمبسوط،مطالبی را بیان فرمودندکه خلاصه آن چنین است:

 « انواع برخورد شیطان با انسان:

1- برخوردى که با مؤمنین دارد .

2- برخورد باکسانی که پیروی از آن می کنند وولایت او را پذیرفته اند .

  از آن جایى که شیطان درقلب مؤمن راهى پیدا نکرده ،جایى ندارد ، ازآن جهت قدرت امر کردن به اورا ندارد، ابتدا باوسوسه کارخود راشروع مى ‏کند، اگر مؤمن به وسوسه شیطانى جامه عمل پوشانید وخواهش شیطان راعملى کرد ومرتکب معصیت شد وتوبه نکرد واز کرده خود پشیمان نشد، این جاست که شیطان یک قدم به پیش رفته وفعالیت خودرا ادامه داده ومجدّدا اورا به گناه وادار مى‏ کند ، تا اورااز سلک مؤمنین خارج نماید ،بعد از آنى که توانست اورا منحرف کند، آن وقت است که شیطان در قلب او راه پیدا کرده ومنزل مى‏ کند ودر نتیجه تسّلط براو پیدا مى ‏نماید،در این صورت است که دیگر نیازى به وسوسه ندارد بلکه به او امر مى‏ کند».پایان کلام استاد (مدظله العالى)

      حضرت موسى ( علی نبینا وآله وعلیه ‏السلام) از زمان ونحوه استیلاء شیطان، بر انسان، از شیطان سؤال  مى‏کند :

       « فاخبرنى بالّذنب الذى اذا اذنبه ابن آدم، استحوذت علیه»؟

     =«چه گناهى اگر بنى آدم مرتکب بشود، تو بر او ولا یت پیدا مى‏کنى ومسّلط مى‏شوى» ؟

      شیطان درجواب گفت:« اذا اعجبه نفسه، واستکثر عمله، وصغر فى عینه ذنبه»، =

    « زمانى که عُجب پیدا کرده وعمل خود را زیاد دیده وگناه در نظرش کوچک جلوه کند». [1]

        هدف شیطان از اغوا

 هدف شیطان از اغوانمودن، بسته شدن دل آدمى است .اواصرار داردانسان را در تباهى وگناه نگه دارد واز این رو،ازهمه جوانب، از پیش رو وپشت سر واز سمت راست وچب بر انسان تهاجم مى ‏کند:

     «قال فبما اغویتنى لاقعدّن لهم صراطک المستقیم ثم لاتیّنهم من بین ایدیهم ومن خلفهم وعن ایمانهم وعن شمائلهم»[2]تاخطاها بر انسان احاطه کند:«احاطت به خطیئته»[3]وراهى براى نفوذ معارف حق دردل او باقى نماند.[4]

 «اعوذ باللّه من الرّجس النّجس الخبیث المخبث  الشیطان الرجیم»

                  بسم الله الرحمن الرحیم     

(3) - شیطان

     این دشمن قسم خورده انسان ،درقرآن مجید آمده است که: شیطان ،قسم یاد کرده که همه راگمراه مى‏ کنم! مگرمخلصین را، «فبعّزتک لاغویّنهم اجمعین الّا عبادک منهم المخلصین» [1]

    براى اهل فضل پوشیده نیست که قسم به اسم جلاله پروردگار موجب غضب الهى است، وبه فرموده‏ استادمحترم، حضرت آیة اللّه ‏العظمى وحید خراسانى (مدظله الشریف)قریب به این بیان :«قسم بر دو قسم است یک نوع قسم به اسم جمال مانند کریم ، رحیم ، غفور...ودیگر به اسم جلالۀ پروردگار می باشد مانند :قهار ،جبار،عزیز...که این گونه قسم یاد کردن موجب غضب پروردگار می شود و شیطان ، قسم به اسم جلالۀ پروردگار خورده است  حساب شده ودانسته این قسم راخورده است  وقدرت وتوان این عمل را درخود دیده است...شیطان خیلی ملّااست ؛ زیرا ملّاها راهم گول میزند...! » وتاریخ گواه بر این امر مى ‏باشد که چگونه شیطان توانسته، عده ‏اى بى شمار از مردم را ازهمه اقشار، حتى علماء ودانشمندان رامنحرف نماید .

 درمقام آیات وروایات کثیرى است که بیانگر این معنا مى‏باشد، ودرقرآن، بارها به خطر این دشمن گوشزد شده است دریک آیه مى ‏فر ماید :«انّ الشّیطان للانسان عدوا مبینا» [2]=

«بدرستیکه شیطان براى انسان یک دشمن آشکارى مى‏باشد» !

وایضا درجاى دیگر مى‏ فرماید:« ولا تّتبعواخطوات الشیطان  انّه لکم عدّو مبین »[3]=

«پیروى از گامهاى شیطان نکنید که او دشمنى است آشکار».

وایضا :«ومن یّتبع خطوات الشیطان  فانّه یأمر بالفحشاء والمنکر» [4]=«اگر پیروى ازگامهاى شیطان کنید اوشما را به فحشاء ومنکر امر مى‏ کند»! ؛ ولذا خداوند تبارک وتعالى ازبندگانش می خواهد که ازشر شیطان، به او پناه ببرند :

«وقل رب اعوذ بک من همزات الشیاطین»[5]=«بگو، اى پروردگارمن ، پناه مى ‏برم  به تو از وسوسه هاى شیاطین».

 ویا سوره ناس که تمام سوره درهمین موضوع نازل شده است، بیانگر این واقعیت مى‏ باشد

 لازم به ذکر است  از ویژگی های شیطان این است  که اونه خسته می شود ونه باکسی قهر می کند ونه غفلت وفراموشی دارد ونقاط ضعف هر کسی را می داند ،تا وقتی که انسان زنده است او را رها نمی کند وناامید ومأیوس نمی شود تنها از گمراه کردن مخلَصین مأیوس است اما نسبت به دیگران سعی وتلاش برای گمراهی دارد ، اما با تمام توانی که برای انحراف واغوا کردن بشر دارد ،در مقابل قدرت الهی پوچ است لذا اگر ما به تنهائی بدون عنایت ولطف وفضل الهی می خواستیم در مقابل شیطان مقاومت کنیم وبه بیان دیگر اگر خداوند تبارک وتعالی ما را رها کند وبه خودمان وا بگذارد ودر مقابل شیطان ما را یاری نکند ، شیطان در یک لحظه ما را به قعر دوزخ می فرستد اما آنی که به انسان قدرت می دهد وانسان را از شر شیطان حفظ می کند ،فضل ورحمت الهی است که اگرفضل ورحمت الهى نبود، هیچ کسى توان مقابله با شیطان را نداشت کما این که خداوند متعال در قرآن به این نکته اشاره مى‏ فرماید:

 «ولولافضل اللّه علیکم ورحمته مازکى منکم من احدا ابدا... »[6]=

 «واگر فضل ورحمت الهى برشما نبود، هر گز احدى از شما پاک نمى‏ شد ...».

با بیان این مطلب روشن شد تمام توان شیطان تا زمانی کارآئی دارد که انسان از یاد خداوند تبارک وتعالی غافل باشد وخود به تنهائی بخواهد با شیطان مقابله کند که در این صورت محال است که انسان بتواند از شر شیطان در امان بماند اما اگر انسان به خداوند متعال برای نجات از شر شیطان  پناه ببرد نجات ازشرّ شیطان وترک گناه ومعصیت برای او آسان می شود ؛ زیرا شیطان در مقابل قدرت الهی قدرتش هیچ است ولذا روی همین اساس است که حضرت باری تعالی از بندگان خواسته است تا برای نجات از شیطان به او پناه ببرند  در همۀ حالات چه در انجام دادن واجبات وچه در ترک محرمات وعلاوه بر آن در امور دیگر هم غیر از واجبات ومحرمات هم خداوند کریم ورحیم از بندگان خواسته است که به او پناه ببرند مانند :  زمان تلاوت  قرآن و..«فاذا قرأت القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم».=

 « هنگامی که قرآن می خوانی ، از شر شیطان رانده شده به خدا پناه ببر» .