بسم الله الرحمن الرحيم
بعد از بيان انظار مفسران بزرگ در مقام، وذكر معناى جامع وكامل براى كلمه "لغو"ذكر نكاتى چند در مقام لازم است
(1)=قصد قربة
مؤمن، هر عملى كه اورااز خداوند متعال دور كند اجتناب مىكند واز آن روى گردان است .
هرعملى را كه انجام مىدهد در آن قصد قربة مىكند وسعى اوبر اين است كه با آن عمل به خداوند تبارك وتعالى نزديك شود .
بيان مطلب:
اعمال ورفتارى كه مؤمنين انجام مىدهند با هدف نزديك شدن به خداوند متعال است ولو آن عمل يك كار مباحى باشد، مؤمن همان عملى كه مباح است وانجام آن براى ديگران اجر وقربى ندارد ،اما مؤمن سعى بر آن دارد كه همان عمل مباح را در قالب يك عمل خداپسندانه انجام دهد واز آن عمل ،نه تنها پاداش واجر اخروى كسب كند بلكه همان عمل مباح را وسيله تقرب الى اللّه براى خود قرار مىدهد واين نكتهاى هست كه ديگران از آن غافل مىباشند به عنوان مثال: غذا خوردن وخوابيدن يك امر طبيعى است كه همه انسانها به آن محتاجند، اما مؤمن علاوه بر اين كه نياز خود رابر طرف مىكند ،از اين اعمال براى خود كسب فيض هم مىنمايد،در وقت غذا خوردن نيت خود را اين گونه قرار مىدهد : خدايا اين غذا را مىخورم تا نيروبراى عبادت تو پيدا كنم تا بهتر وبيشتر بتوانم بندگى وعبادت تورا بكنم. ويا وقت خوابيدن قصدش اين است كه بخوابد تا خستگى از بدن اوبيرون برود تا بهتر بتواند به اطاعت از پروردگار جلّ جلاله بپردازد حتى اين معنا را مؤمن تعميم مىدهد در گردش وتفريح به اين نيت كه براى رفع خستگى روحى به گردش مىروم تا بهتر بتوانم اطاعت از خداوند متعال بكنم .وقطعا يك چنين قصد ونيتى هر عمل مباحى را ارزشمند نموده وموجب قرب الهى براى عبد مىشود.
با اين بيان مىتوان يك معناى جامعترى براى "لغو" بيان داشت وآن اين كه هر عملى كه انسان را به خداوند تبارك وتعالى نزديك نكند ،مؤمن از آن روى گردان است ولو آن عمل مباح باشد.
به بيان ديگر مؤمن هر عملى راكه انجام مىدهد در آن عمل خوشنودى خداوند را در نظر دارد وبابيان مذكور روشن شد كه مىتوان همه امور را با نيت تقرب الى اللّه انجام داد وبراى همه اعمال پاداش اخروى درنظر گرفت. واين كه مؤمن كار لغو نمىكند به اين معنى مىشود كه كار بدون اجر وپاداش معنوى واخروى والهى نمىشود وبراى تمام اعمال خود قصد قربت مىكند ؛ زيرا «انّماالاعمال بالنّيات». وبنابراين معناى مذكور،منظور اين روايت شريف ونورانى هم روشن مىشودكه «نيّت المؤمن خيرٌ من عمله»:«نيّت مؤمن بهتراز عمل اوست»؛ زيرا چه بسا عمل، يك امر مباح باشد، امّا آنچه اين عمل مباح را با ارزش مىكند نيّت مؤمن است ؛اگر قصد او از اين عمل، رضاى خداوند متعال باشد، آن ارزش پيدا مىكند واز مباح بودن خارج مىشود.
نقل كردهاند: روزى امام جعفر صادق « عليه السلام »از كنار خانه شخصى عبور مىكردند كه مشغول ساختن آن منزل ودر حال نصب پنجرهاى بود. حضرت از او سؤال كردند كه اين پنجره را براى چه نصب مىكنى؟ در جواب عرضه داشت: براى روشن شدن اطاق. حضرت فرمودند كه نيّتت را خوب كن وبگو: اين پنجره را مىگذارم تا سپيده صبح وطلوع فجر راببينم (تانمازم را اوّل وقت بخوانم).
در حالى كه پنجره فرقى نمىكند امّا اين نيّت است كه به اين عمل، ارزش مىدهد.
نقل كردهاند: شخصى كه پدرش فوت كرده بود به خدمت عالم بزرگوارى رسيد وآن عالم را از فوت پدرش باخبر كرد . آن عالم در حالى كه مشغول ميل نمودن غذا بودند، بعد از تمام شدن غذا، خطاب به وى نموده وفرمودند:ثواب اين طعام من، براى روح پدر شما باشد!.بعد اين معنا رااضافه نمودند : هرعملى كه براى رضاى خدا باشد ثواب دارد واگر كسى غذارا به اين نيّت ميل كند كه نيرو پيدا كرده، بهتر عبادت خدارا انجام دهد، براى همان غذا،ثواب مىدهند.(1)
--------------------------------------------------------------------------------
1- مرحوم علامه مجلسى « قدس سره » در كتاب مرأة العقول ج 8 ص /4/93 در باره نيّت، دوازده قول نقل فرموده است.