بسم الله الرحمن الرحيم
تبصره :
اگر چه غفلت وفراموشى در بعضى از موارد، لازم وضرورى است امّا اگر از حدّ ،افزون شود، بسيار خطرناك ومهلك مىباشد وانسان را به پستترين دركات دوزخ وارد مىكند.
بيان مطلب:
اگر انسان فراموشى نداشت، زندگى برايش بسيار تلخ وناگوار مىشد، به اين بيان كه وقتى عزيزى از دست مىرود، فقدان وى موجب افسردگى ،ناراحتى ونااميدى مىگردد و در آن حال، زندگى براى او هيچ ارزشى ندارد؛امّا آن چه كه موجب مىشود تا دوباره زندگى براى او معنا ومفهوم پيدا كرده و شيرين شود، همان فراموشى وغفلت است؛ اگر آن حالى كه در روز اول بر اثر فقدان عزيزان، در انسان پيدا مىشود، باقى مىماند ديگر زندگى معنا ومفهوم نداشت؛ امّا به بركت آن ،در اثر گذشت زمان، به گونه اى فراموش مىكند كه گويى چنين عزيزى نبوده است وبه موجب اين فراموشى،زندگى شيرين مىشود؛امّا همين غفلت ،اگر از حدّ خود تجاوز كند ،به قدرى خطرناك شده وانسان را به جائى مىرساند كه نه تنها مُردن وقبر وقيامت ودوزخ وعذاب الهى را فراموش مىكند،حتّى ازخالق خود يعنى خداوند تبارك وتعالى نيز غافل مىگردد ودر اثر غفلت، به قدرى سقوط مىكند كه از هرحيوانى پست تر مىشود و به تعبيرى كه در قرآن آمده آنها را كور و كر وديوانه وحيوان بلكه از حيوان هم پست تر معرفى نموده است.
«ولقد ذرعنا لجهنّم كثيرا مّن الجنّ والانسلهم قلوب لا يفقهون بها ولهم اعين لا يبصرون بها ولهم اذان لا يسمعون بها اولئك كالانعام بل هم اضلّ اولئك هم الغافلون» (1)=
«به يقين، گروه بسيارى از جنّ وانس را براى دوزخ آفريديم ؛آنها دلهايى (درك وعقل) دارندكه با آن (انديشه نمى كنندو)نمىفهمند وچشم هائى كه با آن نمىبينند و گوش هائى كه با آن نمىشنوند ؛ آنها هم چون چهار پايانند ، بلكه گمراهتر!اينان همان غافلانند».
با توجّه به اين آيه شريفه وبعضى از آيات ديگر، غافلين پستترين افراد بوده و حتّى از كفّار نيز بدترند؛زيرابعضى از كفّار جاهلند و فرق جاهل با غافل، در اين است كه براى جاهل، اميد نجات هست ،امّا براى غافل نيست، زيرا جاهل مانند كسى مىماند كه خواب است امّا غافل مانند ديوانه مىباشد؛ در قرآن آنان را ديوانه معرفى كرده است وديوانه قدرت درك وتشخيص ندارد، به اين بيان: همانگونه كه ديوانه، از درك عاجز است انسان غافل هم بر درك حقيقت ناتوان است با اين فرق كه ديوانه، تكليف ندارد چون درك ندارد امّا غافل، درك دينى نداشته وقلبش در اثرغفلت، از گناه سياه شده واو را ديوانه نموده است. امّا اگركافر غافل نبوده وگمراه باشد وحقيقت براى او روشن شود وارشاد گردد ،اميد نجات براى اوهست ،درست مانند كسى كه خواب است و در اثر خواب بودن از همه چيز بىخبر مىماند ،امّا همين كه بيدار شد، متوجّه و آگاه مىشود ؛لذا غافلين از كفّار بدترندبلكه بدترين وپست ترين دَرَكات در دوزخ، جايگاه آنان است ومنافقين كه همان غافلين هستند، طبق آيه كريمه در دَرَك اسفل دوزخ جاى دارند.
«انّ المنافقين فى الدّرك الاسفل من النّار»(2)
= «به تحقيق منافقين، در پايين ترين دَرَكات آتش هستند».
--------------------------------------------------------------------------------
1- سورة الاعراف آيه 179
2- سورة النّساء آيه /145